Introductie Ayurveda

Ayurveda: eeuwen oud en tijdloos modern

Een bijdrage van Drs. Coen van der Kroon, oprichter van de Academy of Ayurvedic Studies (www.ayurvedicstudies.nl - open dag 15 april 2006)


Inleiding

In Amsterdam is in 2005 de Academy of Ayurvedic Studies van start gegaan. De school biedt o.a. een 4-jarige beroepsopleiding tot ayurvedisch therapeut aan, alsmede een diplomacursus ayurvedische voeding en voedingsleer. De interesse voor Ayurveda neemt steeds meer toe. Ayurveda is een oud en beproefd geneeskunde systeem, oorspronkelijk uit India. Oud en uit India: waarom zouden we het dan vandaag de dag in het moderne westen gebruiken? Het antwoord op die vraag is veelvoudig. En datzelfde antwoord is zowel praktisch als filosofisch. Praktisch gezien kan Ayurveda teruggrijpen op millennia aan ervaring: ervaring met het effectief behandelen van allerlei ziekten en kwalen met behulp van kruiden en remedies die vandaag de dag vaak ook hier eenvoudig te verkrijgen zijn. Filosofisch gezien biedt Ayurveda een verfijnd dynamisch en holistisch gezondheidsmodel dat in het kader van de recent steeds meer belangrijk wordende preventieve geneeskunde uiterst toepasbaar en actueel blijkt te zijn. Redenen genoeg om eens wat dieper in deze rijke materie en achtergronden van Ayurveda te duiken.


De wortels van Ayurveda en Ayurveda vandaag

Zoals gezegd, is Ayurveda een zeer oud geneeskundig systeem. Het omvat een wetenschappelijke filosofie alsmede een manier van leven, nauw gekoppeld aan de natuurlijke kringlopen van het universum. Dat maakt Ayurveda dan ook letterlijk en figuurlijk ‘universeel’.

Ayurveda wordt tot op de dag van vandaag nog door vele, vele mensen succesvol toegepast en beoefend, met name in India en in het Aziatische continent: Ayurveda is op die manier bekend bij meer dan één vijfde van de wereldbevolking. Hoewel Ayurveda in de westerse wereld bij lang niet zoveel mensen bekend is, is het een interessant en belangrijk gegeven dat het het enige niet-allopathische geneeskunde systeem is dat door de Wereld Gezondheid Organisatie als een volledig geaccepteerd gezondheidssysteem erkend is.

Ayurveda werkt vanuit een holistisch perspectief en met een holistische benadering en omarmt om die reden in feite alle geneeskundige systemen, inclusief het modern westerse systeem van allopathische geneeskunde. Het is daarbij interessant te weten dat een van de klassieke werken over Ayurveda – en het gaat hier om geschriften van meer dan 2000 jaar oud – geschreven zijn door een chirurg: Sushruta was een chirurgisch specialist en beschrijft in zijn boeken ook op zeer minutieuze wijze gecompliceerde chirurgische ingrepen!

Ayurveda is in feite niet gebaseerd op de Indiase cultuur of religie, alhoewel ze zich wel binnen die context ontwikkeld heeft. Maar in wezen is Ayurveda veel meer gebaseerd op de wetenschappelijke en natuurlijke wetten die overal en altijd in het leven van toepassing zijn. Dat maakt dat Ayurveda is ontwikkeld in een klassieke omgeving van (een hoog ontwikkelde) Vedische cultuur en toch nog steeds zeer actueel is.

 

Een stukje geschiedenis

Ayurveda is een dus heel oud systeem van geneeskunde waarvan de wortels waarschijnlijk in de tijden van de Veda’s liggen. Men gaat ervan uit dat de Veda’s – een verzameling van wetenschappelijk-religieuze teksten – 6000 jaar oud zijn. De Veda’s gaan over religieuze, filosofische en wereldse onderwerpen: gezondheid en geneeskunde komen in de Veda’s ook aan de orde, zij het niet zo uitgebreid. Er zijn vier belangrijke Veda’s – boeken met overgeleverde kennis – en een aantal sub-Veda's. In van de Veda’s – de Atharva Veda – zijn een aantal duidelijke verwijzingen naar geneeskundige praktijken en kennis te vinden.

Het waren de Veda’s die in India aan de basis van zowel de religie en mythologie als van de filosofie en wetenschap lagen. Ook op het gebied van filosofie en wetenschap was er veel activiteit en ontwikkeling in India. Hoewel filosofie er veel holistischer was dan wat nu in het moderne westen onder filosofie wordt verstaan en er altijd aandacht werd besteed aan eenheid van lichaam, geest en ziel en aan het bestaan van het goddelijke, was het tegelijkertijd wetenschappelijk objectief, empirisch en praktisch gericht.

Veel van die praktische gerichtheid is terug te vinden in de basisprincipes zoals die in Ayurveda gebruikt worden. Ayurveda behoort tot de zogenaamde sub-Veda's, en gaat voornamelijk over gezondheid en ziekte met als uiteindelijk doel en intentie het verschaffen van diep wezenlijk geluk en daarmee de bevrijding van de mens.

Nadat Ayurveda waarschijnlijk eeuwenlang mondeling was overgeleverd, brak er in het eerste millennium voor Christus een tijd aan waarin een aantal artsen hun kennis op schrift begonnen te zetten. In de traditie van de mondelinge overlevering gebeurde dit vaak in poëtische vorm, ook omdat de kennis op die manier beter te onthouden zou zijn. Er waren in die tijd drie grote artsen wier werk tot op de dag van vandaag bewaard gebleven is en die nu bekend staan als de Drie Groten. Deze drie geneeskundige wetenschappers en hun werken zijn:

Charaka – Charaka Samhita – over interne geneeskunde
Sushruta – Sushruta Samhita – gespecialiseerd in chirurgie
Vaghbata – Ashtanga Hridayam – een compilatie van de eerste twee

Binnen de rijke religieus-mythologische traditie van India bestaan er meerdere en verschillende versies over het ontstaan van de Ayurvedische geneeskunde. Maar of het nu om wetenschap gaat of om mythologie, voor Ayurveda geldt binnen de Indiase traditie altijd het volgende:

“Ayurveda – de wetenschap van het leven – is tijdloos en eeuwig, het heeft noch een begin noch een einde. Het leven zelf, het intellect, de ziel en het universum hebben eveneens noch een begin noch een einde. Er heeft nooit een tijd bestaan waarin de stroom van het leven of de stroom van universele intelligentie niet stroomde. Daaruit vloeit natuurlijkerwijze voort, dat de wetenschap die zich met het leven bezig houdt, eveneens eeuwig en tijdloos is.”

 

De 8 hoofdrichtingen van Ayurveda

Al in de klassieke Ayurveda werd melding gemaakt van 8 hoofdrichtingen of specialisatiegebieden. Later kwamen daar nog andere gebieden bij. De hedendaagse Ayurveda werkt nog steeds met al deze specialisatiegebieden en de lange ervaring in deze richtingen heeft geleid tot vele unieke recepten en preparaten die in deze gebieden kunnen worden ingezet.

Er zijn 8 hoofdrichtingen of specialiteiten binnen Ayurveda:

• interne geneeskunde
• chirurgie
• keel-, neus- en oorgeneeskunde
• pediatrie en gynaecologie
• toxicologie
• psychiatrie
• verjonging en revitalisering
• potentieverhoging en aphrodisiaca

Andere richtingen die zich in de loop der tijd binnen Ayurveda ontwikkeld hebben:

• fysiologie
• gezondheidsleer
• etiologie en pathologie
• farmacologie
• alchemie

 

Ayurveda: ‘preventieve gezondheidszorg’

De wijsheid, wetenschap en praktische ervaring van Ayurveda zijn dus enerzijds duizenden jaren oud en worden anderzijds vandaag de dag nog steeds volop beoefend, in India en steeds meer en meer ook in de westerse wereld. Moderne geneeskunde is voornamelijk gericht op het bestrijden van symptomen. Ayurveda heeft ten doel zowel ziekten te genezen als ziekten te voorkomen. Het doet dit door wat we heden zouden benoemen als ‘preventieve gezondheidszorg’ en het plaatst dit gegeven in een holistisch perspectief waar zowel lichaam en geest een rol spelen. Ayurveda legt daarbij veel nadruk op een natuurlijke en gezonde balans in ieders leven, waarbij ervan wordt uitgegaan dat ieder individu daarin uniek is.


De vijf elementen als wetenschappelijke onderbouwing

Een sleutel in de klassiek wetenschappelijke onderbouwing van Ayurveda zijn de vijf elementen: ether/ruimte, lucht, vuur, water en aarde. Deze elementen zie je in alle culturen terugkomen; ze spelen overal en altijd een rol. In modern wetenschappelijke termen zijn deze sleutelprincipes te vertalen als: nucleaire energie (ether/ruimte), elektrische energie (lucht), stralingsenergie (vuur), chemische energie (water) en mechanische energie (aarde). Ayurveda heeft zich uitermate verfijnd en gespecialiseerd in het op een praktische wijze toepassen van deze sleutelprincipes – waarmee iedereen voortdurend te maken heeft – in het dagelijkse leven, met name wat betreft dieet, geneesmiddelen en remedies, en leefstijl.

In Ayurveda wordt ervan uitgegaan dat voeding en leefstijl de beste geneesmiddelen en remedies zijn, aangezien we worden of zijn wat we consumeren en wat we denken en doen. Alles wat we consumeren bestaat uit de vijf elementen ether, lucht, vuur, water en aarde. Die vijf elementen weerspiegelen zich op een dynamische en functionele manier in de drie energetische principes Vata, Pitta en Kapha, de drie Dosha's. Voor het behandelen van ziekten en aandoeningen gebruikt Ayurveda de vijf elementen en de drie Dosha’s, altijd weer vertegenwoordigd in voeding, leefstijl en kruiden, maar ook moderne geneeskunde en bijvoorbeeld chirurgie kunnen op die basis worden ingezet. Het uiteindelijke doel is het weer in balans brengen van de natuurlijke harmonie en de kunst bestaat uit het kiezen en gebruiken van de juiste middelen daartoe.

 

De drie Dosha’s: Ayurveda als een dynamisch en functioneel model

De voortdurende interactie van de vijf elementen wordt in de Ayurvedische leer nog verder gespecificeerd door de theorie van de drie Dosha’s, die ieder op zich niets anders lijken te zijn dan een combinatie van twee van de elementen. Vata is voornamelijk opgebouwd uit de elementen Ether en Lucht, Pitta uit Vuur en Water, en Kapha uit Water en Aarde. Maar er is meer dan dat. De oude geleerden moeten destijds door nauwkeurige observatie tot de slotsom zijn gekomen dat er met name op het gebied van de voortdurende interactie sprake was van een drietal zwaartepunten qua functionele integriteit. Dat wil zeggen dat men tot de conclusie kwam, dat er drie hoofdgroepen waren van samenwerking van telkens twee elementen, die het functioneren van levende organismen op deze aarde op een nog duidelijkere wijze verklaarden, dan alleen op grond van de vijf elementen. Omdat de nadruk bij de Dosha’s meer ligt op de functie dan op de structuur, spreekt men hier ook wel van bio-krachten gebaseerd op de kwaliteiten en het potentieel van telkens twee elementen.

Vata (Ether en Lucht) – heeft te maken met beweging en communicatie

Pitta (Water en Vuur) – heeft te maken met metabolisme en transformatie

Kapha (Aarde en Water) – heeft te maken met voeding, groei en stabiliteit


De drie Dosha’s zijn van belang om iemands basisconstitutie te bepalen en om te kijken welke remedies er toegepast kunnen worden indien die basisconstitutie uit balans is. Er zijn binnen Ayurveda bijvoorbeeld gespecificeerde medicijnen beschikbaar om een bepaalde Dosha in het lichaam te behandelen. Een dergelijk medicijn of remedie wordt Dosha Pratyanika genoemd. Voorbeelden hiervan zijn:

Vata Dosha Pratyanika – Ashwagandha
Pitta Dosha Pratyanika – Shatavari
Kapha Dosha Pratyanika – Punarnava

 

Kruiden die specifiek de drie Dosha’s ondersteunen: Specifieke kenmerken:
Vata Dosha Pratyanika – Ashwagandha Ashwagandha helpt kracht en voeding aan het lichaam te geven. Teveel Vata kan het lichaam uitputten en zwak maken. Vata is katabolisch en Ashwagandha neutraliseert dat met een anabolische werking. Ashwagandha werkt bovendien verwarmend op Vata, welke Dosha naar koude neigt.
Pitta Dosha Pratyanika – Shatavari Shatavari verkoelt Pitta en het bloed dat nauw met Pitta verbonden is. Het neutraliseert en harmoniseert een verstoord metabolisme, hetgeen tot het gebied van Pitta behoort, zowel in het maagdarmkanaal als in andere lichaamssystemen.
Kapha Dosha Pratyanika – Punarnava Punarnava helpt bij uitstek om Kapha in evenwicht te brengen. Het doet dit onder andere door een teveel aan water uit het lichaam af te voeren (Kapha = Water en Aarde). Punarnava heeft tevens de eigenschap om het lichaam opnieuw op te bouwen met nieuw en gezond weefsel.

Al deze Dosha remedies kunnen preventief én genezend worden ingezet. Ze kunnen als monopreparaat worden gebruikt, maar zijn vaak ook verwerkt in complexpreparaten.


Dosha’s en preventieve gezondheidszorg

Al een aantal malen is de term ‘preventieve gezondheidszorg’ aan de orde gekomen. In recente ontwikkelingen in de reguliere geneeskunde gaat het bij preventie niet alleen meer om het voorkomen van ziekten in het algemeen, maar ook meer en meer over preventieve inschattingsmethoden. Hierbij wordt gekeken naar iemands constitutie in termen van mogelijke predispositie (vatbaarheid) voor bepaalde aandoeningen en ziekten. Daarbij wordt onder andere gebruik gemaakt van een genetisch testen van mensen.

De genetische opbouw van iemand en het Ayurvedische idee van iemands basisconstitutie (Prakruti) in termen van Vata-, Pitta- en Kapha-proporties, komen in dit kader heel dicht bij elkaar. De basisconstitutie (Prakruti) van iemand werd en wordt binnen Ayurveda als eeuwenlang gebruikt om te kunnen voorspellen voor welke ziekten en aandoeningen iemand bevattelijk is of kan zijn. Op deze manier is het binnen Ayurveda altijd al mogelijk geweest niet alleen om ziekten individueel te behandelen, maar ook om een individueel plan voor dieet en leefstijl op te stellen, dat iemand helpt om optimaal rekening te houden met een predispositie en daardoor bepaalde dreigende aandoeningen adequaat te voorkomen.

Een van de moderne voorlopers op dit gebied is het Human Genome Project, die 40.000 genen in mensen in kaart heeft gebracht. Op grond hiervan heeft men een technologie ontwikkeld waarbij iemands unieke predispositie ingeschat kan worden. Vervolgens kan op basis daarvan een volledig op de persoon afgesteld interventieplan worden opgesteld en ziekte worden voorkomen. In wezen gaat het hier om een aanpak die altijd al door en binnen Ayurvedische geneeskunde wordt gebruikt.


Een Vata-, Pitta- en Kapha-evaluatie is in feite niets anders dan een genetische evaluatie, maar dan in Ayurvedische termen. En net als in Ayurveda, beschouwt men in een project als de Human Genome Project de relatie van de persoon in kwestie met diens omgeving als een van de sleutels bij het al of niet tot ontwikkeling komen van de predispositie. Ayurveda omschrijft de invloeden van de omgeving, net als de basisconstitutie zelf, met name in termen van Vata, Pitta en Kapha. Zo kan een Vata-omgeving of -factor een persoon met een overheersende Vata-constitutie makkelijker uit balans brengen, op grond van de Vata-gerichte predispositie van de persoon in kwestie.

In het Human Genome Project worden de beïnvloedende omgevingsfactoren gedefinieerd op een manier die zeer doet denken aan de manier waarop Ayurveda al eeuwenlang dergelijke invloeden definieert én actief inzet, zowel preventief als genezend. Hieronder volgt een overzichtje daarvan:

Human Genome Project Ayurveda
leefstijl en gewoonten Vihara – leefstijl en dagelijkse gewoonten
dieet Ahara - dieet
supplementen Aushada – (genees-)middelen
biochemische verstoringen Agni – metabolische processen; enzymatische en hormonale processen
blootstelling aan toxische stoffen en invloeden Ama – toxische substanties en invloeden

Een ander belangrijk aspect dat in zowel deze moderne preventieve benadering als in de Ayurvedische preventieve benadering naar voren komt is de genetische erfelijke predispositie. De familiegeschiedenis met betrekking tot aandoeningen en ziekten kan volgens de moderne genetische predispositie een belangrijke rol spelen bij het onderkennen van iemands aanleg en bij het vervolgens voorkomen van mogelijke aandoeningen. Ayurveda kent dit principe – dat overigens ook in andere natuurgeneeskundige modellen (zoals bijvoorbeeld homeopathie) een algemeen aanvaard principe is – al eeuwenlang en definieert dit met de term Kha Vaiguna: een ‘verstoorde ruimte’ in het lichaam (verstoord en overgeërfd in dit geval). De familiegeschiedenis speelt een zeer belangrijke rol in de Ayurvedische anamnese en kan een zeer belangrijke rol spelen bij genezen of voorkomen van aandoeningen.

Beide modellen – het moderne genetische en het klassieke Ayurvedische – hebben één heel belangrijk punt gemeen: ze stellen de therapeut of arts in staat in een veel vroeger stadium en op een veel dieper niveau te interveniëren dan in de gangbare geneeskunde het geval is. Wat betreft de omgevinggerelateerde invloeden geldt hierbij natuurlijk dat de rol van de ‘patiënt’ hierbij uiteraard als een actieve en zelfverantwoordelijke bijdrage aan het genezingsproces wordt gezien. Ayurveda is in wezen een weg van de zelfheling waarbij de arts of therapeut een gids, en niet een almachtige redder met alleenrecht op genezing is.


De zes smaken in Ayurveda

De vijf elementen komen ook terug in de zes smaken, die ieder uit twee elementen bestaan. De zes smaken spelen een rol bij de Ayurvedische farmacologie: met behulp van de smaken en de daarbij behorende eigenschappen is de situatie in het lichaam te beïnvloeden. Veel van de Ayurvedische complexpreparaten zijn zorgvuldig samengestelde ‘paletten’ van verschillende smaken, die in die specifieke samenstelling een synergistische werking op het lichaam hebben. In die synergistische werking komen een aantal aspecten aan bod die van belang zijn bij het weer in balans brengen van het lichaam of bij het genezen van een specifieke klacht. Complexpreparaten richten zich op een aantal gebieden:

• het in evenwicht brengen van de Dosha’s, teneinde de basisconstitutie te herstellen
• het stimuleren van Agni, de metabolische kracht in het lichaam, zonder welke niets effectief door het lichaam geassimileerd kan worden
• het verwijderen van afvalstoffen – Ama – uit het lichaam, die het systeem anders verstoppen en belemmeren
• het ondersteunen van bepaalde zwakke weefsels, lichaamssystemen en organen
• het bestrijden van zeer specifieke klachten (zo zijn er bepaalde kruiden of remedies die specifiek goed zijn voor astma, reuma, etc.)
• het verminderen van stress, voor zover er sprake is van een psychosomatisch verband


Hoe meer smaken een preparaat of remedie heeft, des te complexer is de biochemische activiteit van een substantie. Ayurveda kent enkele kruiden en preparaten die op grond van hun hoeveelheid smaken een uitzonderlijk rijk werkingsgebied kennen. Sommige preparaten omvatten 5 of 6 van de zes smaken en ontlenen daaraan hun veelomvattende werking.

Het meest bekende voorbeeld hiervan is Trifala, een van de meest effectieve Ayurvedische remedies:

Complexpreparaat met vijf smaken: Kenmerken:
Trifala Trifala bevat drie sterk genezende kruiden: Haritaki, Amalaki en Bibhitaki; zowel Haritaki als Amalaki omvatten ieder als enkel kruid vijf van de zes smaken (behalve de zoute smaak), hetgeen de planten tot veelomvattende remedies maakt; in deze krachtige drievoudige combinatie worden ook nog eens alle drie Dosha’s aangesproken: Haritaki is perfect voor Vata-klachten, Amalaki voor Pitta-klachten en Bibhitaki voor Kapha-klachten.


Ayurveda als een biodynamisch model: genezen vanuit energetisch perspectief

Ayurveda biedt een holistische benadering met vele niveaus van dynamiek en interactie. Een belangrijk aspect daarbij wordt gevormd door het uitgangspunt dat lichaam en geest voortdurend met elkaar in interactie zijn en elkaar wederzijds beïnvloeden. Ook modern wetenschappelijk en medisch onderzoek beweegt steeds meer in de richting van acceptatie van een dergelijk uitgangspunt. Daarbij is ook steeds meer duidelijk dat met name de hormoonklieren en –systemen in het lichaam een belangrijke rol spelen als brug tussen het emotioneel-mentale enerzijds en het lichamelijke anderzijds. Ayurveda heeft altijd al veel aandacht aan deze interactie besteed en haar expertise op dit gebied kan van veel nut zijn bij het effectief implementeren van deze bevindingen. Ayurveda is rijk aan wat men zou kunnen omschrijven als body/mind remedies, hetgeen bij de behandeling van vandaag de dag steeds meer voorkomende duidelijke psychosomatische aandoeningen van groot nut kan zijn. Behalve remedies heeft Ayurveda hier nog meer te bieden, met name op het gebied van het therapeutisch inzetten van bijvoorbeeld yoga of meditatie, de waarde waarvan ook in de medische wereld steeds meer wordt ingezien en geaccepteerd.

Een nog nauwelijks ontdekt gebied van dit energetische gebied is te vinden in het raakvlak tussen de in Ayurveda veel gebruikte 20 hoofdkwaliteiten – verdeeld over 10 polaire paren van zogenaamde Gunas – en de eigenschappen van de ongeveer 20 bekende aminozuren.

De 20 kwaliteiten – 10 paren van tegengestelde eigenschappen – die binnen Ayurveda gebruikt worden, zijn:

Paren van tegengestelde guna’s
zwaar (guru) licht (laghu)
koud (sita) heet (ushna)
bewegingloos (sthira) bewegend (sara)
zacht (mrdu) hard (kathina)
nat (snigda) droog (ruksha)
doorzichtig (vishada) ondoorzichtig (picchila)
langzaam (manda) snel (tikshna)
glad (slakshna) ruw (khara)
grof (sthula) fijn (sukshma)
vast (sandra) vloeibaar (drava)

Aminozuren vormen de bouwstenen van proteïnen binnen een cel en zijn vaak het eindproduct van het verteringsproces van proteïnen. In het kader van intracellulair metabolisme spelen zij – in combinaties waarin zij peptiden vormen – een rol bij het interpreteren van zintuiglijke sensaties. De vijf zintuiglijke waarnemingsvormen (horen, voelen, zien, smaken, ruiken) zijn in Ayurveda verbonden met de vijf elementen (Ether, Lucht, Vuur, Water, Aarde). De vijf elementen vertegenwoordigen weer bepaalde combinaties van de 20 Gunas. Dr. Vasant Lad, een vooraanstaande Ayurvedische arts, duidt in zijn werk op interessante overeenkomsten tussen de 20 Gunas en aminozuren.


Ayurveda: het belang van een goed metabolisme en ontslakken

In dit holistisch kader van een body/mind interactie spelen zowel op het lichamelijke als op het geestelijke vlak nog twee begrippen (die eerder in dit artikel al kort genoemd zijn) een zeer belangrijke rol: Agni en Ama. Agni betekent ‘vuur’ en staat voor alle processen in het lichaam die zorgen voor transformatie. Agni staat voor het spijsverteringsvuur in het maagdarmkanaal, maar ook voor het vermogen dingen mentaal en emotioneel te kunnen ‘verteren’ en zodoende te kunnen verwerken. Ayurveda kent vele gerichte remedies om met name lichamelijke metabolische processen te ondersteunen. Veel mensen lijden vandaag de dag aan een onregelmatig of te langzaam metabolisme, leidend tot opeenhoping van toxische stoffen of tot overgewicht.


Als gevolg van een slecht werkende Agni kunnen zich afvalstoffen ophopen in het systeem. Giftige afvalstoffen in het lichaamssysteem worden in Ayurveda aangeduid met de term Ama, hetgeen ‘niet gekookt’ ofwel ‘onverteerd’ betekent. Ayurveda heeft zich gespecialiseerd in het verwijderen van afvalstoffen uit het lichaam. Het kent daarvoor zeer specifieke kruiden en remedies, maar ook andere methoden zoals Pancha Karma, waarbij met name oliën en ghee worden ingezet. Oliën en ghee kunnen diep in de lichaamsweefsels doordringen: daarbij kunnen ze enerzijds medicijnen mee het lichaam en de weefsels innemen en anderzijds gifstoffen aan zich binden en weer mee het lichaam uitnemen. Ghee heeft de bijzondere eigenschap dat zij de cel zelf kan binnensijpelen; dat is een van de redenen waarom medicinale ghee in de klassieke Ayurveda zo’n belangrijke plaats inneemt. Ayurveda kent tientallen medicinale oliën die ook hier vandaag de dag verkrijgbaar zijn en met goed resultaat bij tal van klachten kunnen worden ingezet.


Conclusie

Ayurveda is een eeuwenoud en holistisch gezondheidsmodel met een sterke preventieve invalshoek. Wanneer Ayurveda juist ‘vertaald’ en omgezet wordt, wordt al snel duidelijk dat het een enorme rijkdom aan actuele kennis, wetenschap en ervaring in huis heeft, die een enorme bijdrage kan vormen aan de verdere ontwikkeling van een zowel op preventie als genezing gericht, holistische gezondheidsmodel, waarbij ook zowel lichaam als geest een belangrijke plaats innemen. Ayurveda heeft de beschikking over een rijk palet aan vele, beproefde remedies die binnen dat kader direct en effectief kunnen worden ingezet door westerse artsen en therapeuten. Ayurveda – met haar eeuwenoude traditie - heeft zodoende zowel filosofisch-wetenschappelijk als praktisch-klinisch zeer veel te bieden aan de moderne natuurgeneeskundige therapeut en arts. De klassieke Ayurveda heeft daardoor – indien juist en met zorg geïnterpreteerd en toegepast – een rijke toekomst in onze moderne maatschappij van vandaag de dag.

 

Rishis nieuwsbrief

voornaam *
achternaam *
email *
Captcha
Type tekens over in het vakje eronder *

Volg Rishis op:

Copyright 2006 - 2011 Rishis, club for free souls. Webdesign by: Granville